คนเจียมตัว “เรื่องราวอันแปลกประหลาด” / A Gentle Creature “A Fantastic Story”

“คนเจียมตัว” / “A Gentle Creature” ( รัสเซีย : Кроткая, ในภาษาอังกฤษบางแห่งใช้ว่า  The Meek One และ A Gentle Spirit) ฟีโอดอร์ ดอสโตยเยียฟสกี เขียนเมื่อเดือนพฤศจิกายน  ค.ศ.1876 เป็นเรื่องราวเกี่ยวกับกระแสแห่งจิตสำนึกของบุคคลหนึ่ง ซึ่งมาพร้อมกับคำขยายความ “เรื่องราวอันแปลกประหลาด” (A Fantastic Story)

“คนเจียมตัว” เป็นเรื่องราวที่ดอสโตยเยียฟสกี ได้รับแรงบันดาลใจจากรายงานข่าวเดือนเมษายน1876

เกี่ยวกับการฆ่าตัวตายของหญิงสาวช่างเย็บ เขาเรียกกรณีนี้ว่าเป็น “การฆ่าตัวตายอย่างอ่อนโยน” การฆ่าตัวตาย ในทางความคิดของดอสโตยเยียฟสกี คือ “สิ่งตกค้างและคอยหลอกหลอนเขามาเป็นเวลานาน”

“คนเจียมตัว” ดอสโตเยฟสกีเขียนเรื่องโดยใช้วิธีผู้บรรยายที่ไม่เปิดเผยชื่อเป็นผู้เล่าเรื่อง (นักฝันแห่งใต้ถุนสังคม) ชายเจ้าของโรงรับจำนำตระหนี่-เจ้าระเบียบ อดีตนายทหารผู้ทระนงในศักดิ์ศรีของตนลาออกจากกรมทหารเพราะปัญหาภายในกรมฯ เขาสำรวจความคิด-ความทรงจำของตน พยายามทำความเข้าใจว่าทำไมภรรยาสาวของเขาจึงเลือกที่จะจบชีวิตของเธอด้วยการ “ฆ่าตัวตาย”

. . . ในแง่ของตัวเขาเองแล้ว‘รวบรวมความคิดให้แจ่มชัด’ลำดับความทรงจำอันยืดยาวนำเขาไปสู่สัจจะความจริงอย่างไม่หยุดยั้งว่าสัจจะความจริงช่วยยกจิตใจและหัวใจของเขาให้สูงขึ้นอย่างไม่อาจหลีกเลี่ยงได้ พอใกล้จะถึงตอนจบแม้แต่ท่วงทำนองของเรื่องก็เปลี่ยนไปเมื่อเปรียบเทียบกับการเริ่มต้นอย่างสับสนสัจจะความจริงถูกเปิดเผยแก่ชายผู้ชั่วช้าอย่างชัดเจนและอย่างไม่คลุมเครือเพียงพอแล้วอย่างน้อยก็สำหรับเขา. . . (จากผู้เขียน)

ภาคผนวกท้ายเล่มเป็น ‘ความเรียง’เรื่อง “อพอลลินาเรียซัสโลวา:ชู้รักของฟิโอดอร์มิคาอิลโลวิชดอสโตยเยียฟสกี”ให้ได้รู้จักดอสโตยเยียฟสกีอีกมุมหนึ่งที่น่่าสนใจยิ่ง